آواز سنتی

اولین قدم برای یادگیری هر سازی شناخت ادوات و اجزای آن ساز است. اگر آواز را هم یک ساز در نظر بگیریم، آن هم متشکل از اجزایی است. و تنها فرق آن با سازهای دیگر این است که این ساز باید ساخته و ایجاد شود، پس نیاز به تمرین دارد. و مانند هر سازی از دروس اولیه آموزش آواز، شناخت آن ساز و اجزایش است.

اجزای تشکیل دهنده

حنجره، دستگاه تنفسی، دیافراگم، اندام گفتار، حفره‌های تشدید صدا. مجموعه همکاری این اجزا با هم صدای آوازی را تشکیل می‌دهند. دستگاه صوتی یا حنجره شامل تارهای صوتی و استخوان‌ها و غضروف‌های مربوط به آن در بین گروهی از ماهیچه‌ها که آن را بین خودشان نگه داشته‌اند و در بالای نای به اصطلاح آویزان است. دستگاه تنفسی شامل قفسه سینه که خودش شامل دنده‌ها و ماهیچه‌های میان دنده‌ای است وشش‌ها، نای، نایژک‌ها را در میان می‌گیرد، علاوه بر آن ماهیچه‌های پشت و شکم نیز در تنفس سهیم هستند. پرده دیافراگم، عضله نازکی در پایین قفسه سینه است که آن را از شکم جدا می‌کند. این عضله در برابر آزاد شدن نفس ، مقاومت می‌کند و یک محیط کنترل شده برای آواز ایجاد می‌کند. اندام گفتاری ماهیچه های بزرگ و کوچکی هستند که شامل آرواره‌ها، لب ها، زبان و کام می‌شوند. دهان، حفره‌های بینی و سینوس‌ها جزو مهمترین حفره‌های تشدید صدا هستند. حلق و قفسه سینه هم به شدت صدا کمک می‌کنند. در نتیجه نحوه قرار گرفتن سر روی بدن ، در چگونگی خروج صدا از دهان موثر است. و اگر بخواهیم به صورت کلی بگوییم، کل اعضای بدن در هنگام خواندن و آموزش آواز درگیر هستند.

تمرین‌های لازم برای آموزش آواز

قدم بعدی در آموزش آواز ، یادگیری تنفس صحیح و نفس گیری است. برای این کار تمرین های روزانه و مداوم لازم است. یکی از این تمرین‌ها، یادگیری نفس کشیدن از شکم است، به این صورت که سعی کنید به جای سینه، شکم شما بالا و پایین شود و هنگام دم، شکم بالا بیاید و هنگام بازدم، شکم پایین برود. این نوع تنفس که در اصطلاح به آن تنفس دیافراگمی هم می‌گویند، باعث طول عمر صدا می‌شود و برای خوانندگی لازم است. در واقع این کار باعث می‌شود اکسیژن بیشتری وارد بدن می‌شود، مغز بهتر کار می‌کند و نشاط جسمی بیشتر می‌شود.

از دیگر تمرین‌های تنفسی، بازدم ‌کند یا تخلیه لِگاتو است که در این تمرین با سرعت دو یا سه ثانیه هوا را به داخل شکم می‌کشید و بعد با حرف «س» یا «ش» بدون فشار به گردن هوا را به آرامی خارج می کنید و کم کم مدت زمان خروج هوا را بیشتر کنید.

تمرین مفید دیگر، تمرین تنفسی با بازدم انفجاری یا تخلیه استکاتو است که با حرف «ش» مکش سریع و خروج سریع انجام بدهید. به مدت دویا سه ثانیه سریع هوا را از دهن به شکم بکشید، بعد با سرعت حرف «ش» هوا را به بیرون پرتاب کنید. یکی از راه کارهای مفید برای افزایش میزان تنفس، هفته ای یک بار کوه نوردی یا نیم ساعت پیاده روی تند روزانه است.

بعد ازیادگیری تنفس صحیح، بیان حروف یا کلمات نقش بسیار مهمی دارد. دقت به طرز بیان کلمات و چگونگی وضعیت دهان، فک‌ها، زبان، لب‌ها و راحت خواندن و هم چنین رعایت پرده و نیم پرده ها از نکات مهم آموزش آواز هستند.

مدت زمان یادگیری و آموزش آواز

پیش بینی مدت زمان یادگیری کار بسیار سختی است. آموزش آواز بستگی به عوامل مختلفی دارد. مهم‌ترین آن، هدف فردی‌است که می‌خواهد موسیقی را فرا بگیرد . مثلا اگر هنر جو دوست داشته باشد برای تفنن و در حد ابتدایی خواندن را یاد بگیرد، احتمالا این دوره یک الی دو سال طول خواهد کشید. اما اگر هدف وی مسلط شدن بر ردیف های آواز سنتی یا یادگیری تکنیک‌های انواع آواز پاپ، محلی ، کلاسیک ، کر یا همراهی با ساز و گروه باشد، این مدت زمان حدود چهار یا پنج سال طول خواهد کشید.

مسئله دیگر به استعداد و علاقه هنرجو برمی‌گردد. اصولا هنرجویانی که پیش زمینه موسیقی دارند یا در خانواده های موزیسین بزرگ شده‌اند، در کلاسهای آواز، پیشرفت سریعتری دارند. البته هنرجویان علاقه مند با پشتکار و تمرین این کمبود را جبران می‌کنند و گاهی هم از هنرجویان مستعد جلو می‌زنند. تمرین منظم و روزانه از تأثیر گذارترین عوامل افزایش سرعت یادگیری است. در نهایت انتخاب استادی حرفه ای می‌تواند کمک شایانی برای یادگیری سریعتر افراد بکند. قطعا گوش دادن به موسیقی، تماشای خواندن اساتید حرفه ای و همچنین گوش دادن به آواز اساتید مطرح باعث می‌شود هنرجویان گوش موسیقیایی خود را تقویت کنند و در آموزش آواز پیشرفت سریعتری داشته باشند.